Het onderwerp gaat over hoe restzetels werken in de Nederlandse zetelverdeling, met name bij de Tweede Kamer verkiezingen. Hieronder een beknopte uitleg en de belangrijkste stappen. Wat zijn restzetels
- Restzetels zijn de zetels die overblijven nadat het aandeel zetels per partij exact is berekend op basis van de binnengekomen stemmen en de kiesdeler. Deze resterende zetels worden verdeeld volgens een systematiek die de rest van de verdeling zo representatief mogelijk maakt.
Stelsels voor toewijzing van restzetels
- Systeem van de grootste gemiddelden (ook wel “grootste gemiddelden”-methode genoemd): Voor elke partij wordt gerekend wat het gemiddelde zou zijn als een extra zetel werd toegekend, uitgaande van het huidige aantal volle zetels plus één (de “fictieve” extra zetel). De partijen worden gesorteerd op dit gemiddeldes en de restzetels worden in volgorde van grootste gemiddelden toegekend, waarna de berekening voor de partij die net een restzetel kreeg opnieuw wordt herhaald totdat alle restzetels verdeeld zijn.
- Alternatief systeem van grootste overschotten: kijkend naar de overgebleven overschotten aan stemmen na vaststelling van het aantal volle zetels, kent men restzetels toe aan de partijen met de grootste overschotten. Bij sommige verkiezingen kan één partij meerdere restzetels winnen, afhankelijk van de berekening en de opgebrachte overschotten.
Belangrijke regels en kanttekeningen
- Alleen partijen die ten minste de kiesdeler hebben gehaald komen in aanmerking voor restzeteltoewijzing. Als er gelijke gemiddelden of overschotten zijn en er te weinig restzetels zijn, kan er geloot worden om te beslissen wie een restzetel krijgt. Dit is vastgelegd in de Kieswet.
- In sommige gevallen kunnen lijstencombinaties (lijstenpeiling) als één geheel worden beschouwd bij de restzetelverdeling, maar daarna worden de zetels over de deelnemende partijen binnen de combinatie verdeeld volgens de koppeling aan die partijen.
Hoeveel zetels zijn er?
- Het totale aantal zetels in de Tweede Kamer is 150. Het exacte aandeel per partij hangt af van de stemmen, de kiesdeler en de restzetelverdeling. Grotere partijen krijgen doorgaans meer zetels na de Eerst toewijzing op basis van de kiesdeler, waarna de restzetels de representatie verder verfijnen.
Praktische samenvatting
- Eerst berekent men het aantal volle zetels per partij op basis van de kiesdeler en de totale stemmen.
- Vervolgens verdeelt men de restzetels volgens het systeem van de grootste gemiddelden of het systeem van grootste overschotten, afhankelijk van de gekozen methode.
- Partijen die de kiesdeler niet halen, komen niet in aanmerking voor restzetels. Bij gelijke gemiddelden/overschotten kan loting plaatsvinden.
Als je wilt, kan ik een concreet voorbeeld doorlopen met hypothetische stemmen en laten zien hoe de restzetels stap voor stap worden verdeeld.
