Górowanie Słońca to moment, w którym Słońce osiąga najwyższą wysokość nad horyzontem w danym miejscu i dniu. Poniżej wyjaśnienie kluczowych pojęć i jak obliczyć wysokość górowania w praktyce.
Kluczowe definicje
- Górowanie Słońca (culmination) to moment przejścia Słońca przez południk niebieski i osiągnięcie maksymalnej wysokości na niebie w ciągu dnia. [Górowanie Słońca – moment doby słonecznej, w którym Słońce znajduje się na największej wysokości kątowej nad horyzontem, czyli góruje. Innymi słowy, jest to moment przejścia Słońca przez południk niebieski.](javascript:void(0))
- Wysokość górowania zależy od szerokości geograficznej obserwatora i pory roku, a także od położenia Słońca względem zwrotników.
Jak obliczyć wysokość górowania
- W dniu równonocy (21 marca i 23 września) Słońce góruje nad równikiem i na całej Ziemi wysokość górowania różni się głównie ze względu na szerokość geograficzną. W łącznej praktyce jest to bliskie wartości: wysokość górowania ≈ 90° − szerokość geograficzna, z korektami wynikającymi z eliptyczności orbity i nachylenia osi.
- W strefach międzyzwrotnikowych Słońce może górować w zenicie tylko w określone dni w roku; poza tymi strefami maksymalna wysokość jest zawsze poniżej 90°. Dla Polski (ok. 49–54°N) Słońce nie góruje w zenicie.
Wzory i praktyczne zastosowania
- Ogólna zależność: wysokość górowania h zależy od szerokości geograficznej φ i kąta deklinacji Słońca δ, przy czym h = 90° − φ + δ. Deklination Słońca zmienia się w ciągu roku w zależności od pory roku.
- W praktyce do obliczeń często używa się tabel lub prostych kalkulatorów geograficznych, które uwzględniają aktualne δ na konkretny dzień. Dla doświadczonych użytkowników można stosować także wzory uwzględniające eliptyczność orbity i różnice czasowe lokalnego południa.
Przykłady kontekstowe
- W dniu przesilenia letniego na szerokościach północnych Słońce osiąga najwyższą możliwą wysokość, ale dokładny numer zależy od miejsca obserwacji. W Polsce maksymalna wysokość będzie niższa niż 90°, ze względu na geograficzną szerokość obserwatora.
- Na równiku Słońce w dniu równonocy znajduje się dokładnie nad zenitem, co daje maksymalną możliwą wysokość górowania dla równika.
Jeżeli podasz mi:
- swoją szerokość geograficzną (lub miasto),
- konkretny dzień (lub miesiąc),
- ewentualnie czas obserwacji,
mogę podać dokładną wartość wysokości górowania Słońca dla tego miejsca i dnia.