Je deeg rijst meestal niet doordat de gist, de temperatuur, het kneden of de samenstelling van het deeg niet klopt.
Meest voorkomende oorzaken
- De gist is dood of oud: gedroogde gist die over datum is, of gist die in te heet water (warmer dan handwarm) is opgelost, verliest zijn werking en maakt nauwelijks gas aan.
- Te koud of te warm gerezen: onder ongeveer 20 °C werkt gist traag en lijkt het alsof er niets gebeurt, terwijl boven ongeveer 35–40 °C de gist kan sterven.
- Te veel zout of direct contact met zout: als zout direct op de gist komt of er heel veel zout in het deeg zit, remt dat de gist sterk af.
- Te kort of verkeerd gekneed: zonder goed ontwikkeld glutennetwerk kan het deeg de gasbelletjes niet vasthouden en zie je nauwelijks volume.
- Meel met weinig of geen gluten: volkoren, zware granen of glutenvrije melen rijzen minder hoog omdat ze minder sterke gluten vormen.
Wat je nu kunt doen
- Check je gist: los een theelepel gist met wat lauw water en een snufje suiker op; als er na 10–15 minuten geen schuimlaag ontstaat, is je gist niet actief.
- Kijk naar tijd en temperatuur: zet het deeg warm weg (ongeveer kamertemperatuur tot licht warm, bijvoorbeeld in een uitgeschakelde oven met alleen het lampje aan) en geef het meer tijd; soms duurt het 1–2 uur of langer.
- Voel aan het deeg: als het heel stug is, is er mogelijk te veel bloem toegevoegd; een iets plakkerig, soepel deeg rijst beter.
Snelle checklist
Aspect| Wat kan mis zijn| Wat kun je doen
---|---|---
Gist| Te oud of gedood door hitte| Nieuwe gist gebruiken, water alleen
handwarm maken
Temperatuur| Te koud of te warm tijdens het rijzen| Warmer plekje zoeken,
direct hitte vermijden
Kneden| Te kort, te veel extra bloem| Langer kneden, minder bloem bijwerken
Meel| Zwaar of glutenvrij, weinig gluten| (Deels) tarwebloem gebruiken voor
meer structuur
Als je beschrijft wat je precies hebt gedaan (soort gist, hoeveelheid, watertemperatuur, rijstijd en -plek), valt vaak goed te achterhalen wat er misging en wat je volgende keer kunt aanpassen.
