Antwoord kort: In Nederland gelden duidelijke regels over wanneer een stem geldig of ongeldig is. Een stem is doorgaans geldig als
- het stembiljet correct is ingevuld met rood en het vakje voor een kandidaat of partij duidelijk inkleurt;
- er geen persoonlijke identificatie op het biljet staat (het stemgeheim moet gewaarborgd zijn).
Een stem wordt ongeldig verklaard als
- er een andere kleur dan rood is gebruikt of het biljet niet volgens het officiële stembiljet is ingevuld;
- er meerdere vakjes zijn ingekleurd of niets in een vakje rood is gemaakt terwijl wel een figuur of tekst op het biljet staat die de geldigheid beïnvloedt;
- de identiteitsgegevens op het biljet staan (naam of handtekening), waardoor het stemgeheim in gevaar komt.
Daarnaast zijn blanco stemmen (het biljet helemaal leeg laten) en ongeldige stemmen beide mogelijk, maar tellen anders mee:
- blanco stem telt mee voor opkomst, maar niet voor zeteltoewijzing;
- ongeldige stem telt ook mee voor opkomst, maar niet voor zeteltoewijzing; bovendien kan een ongeldigverklaring door het stembureau met redenen worden onderbouwd.
Praktische tip: stuur bij twijfel altijd een formeel bezwaar naar het stembureau; zij geven uitleg en zetten de reden in het proces-verbaal. Dit is conform de Kieswet en de praktijkinstructies uit de kiesraad. Als je wilt, kan ik stap-voor-stap uitleg geven voor jouw specifieke situatie (bijv. wat er gebeurt als iemand per ongeluk een vakje rood heeft gemaakt, of hoe blanco en ongeldig onderscheiden wordt bij de laatst geldende stembiljetten).
