Kort antwoord: Een exitpoll is een snelle “schaduwverkiezing” die rechtstreeks na het stemmen in geselecteerde stembureaus wordt uitgevoerd om een vroege indicatie van de uiteindelijke uitslag en opkomst te geven, voordat alle officiële stemmen zijn geteld. Hoe het precies werkt (kernpunten):
- Doel en timing: Exitpolls proberen direct na het stemmen te peilen wat de stem van kiezers was, zodat een voorlopige uitslag kan worden gepresenteerd rond sluiting van de stembussen (vaak rond 21:00 uur).
- Representatieve selectie: In plaats van een willekeurige steekproef van alle kiezers te nemen, selecteren onderzoekers een aantal stembureaus verspreid over het land. Kiezers die de stembussen verlaten, worden gevraagd nogmaals te stemmen op een stembiljet met dezelfde partijen als het officiële biljet en dit anoniem in te leveren. Het aantal geselecteerde stembureaus varieert per verkiezing (bijvoorbeeld 65 stembureaus genoemd in recente rapportages).
- Steekproef en interpretatie: De exitpoll gebruikt een steekproef van stembureaus; dit is geen willekeurige kiezerssteekproef. Daardoor kan de uitslag snel worden gerapporteerd, maar de resultaten moeten voorzichtig geïnterpreteerd worden. Er wordt rekening gehouden met historische uitslagen per stembureau en vergelijkingen met voorgaande verkiezingen om biases te verminderen.
- Uitvoering en verantwoording: De uitvoering verloopt via een onderzoeksbureau dat de gegevens verzamelt in opdracht van mediapartijen (bijvoorbeeld NOS en RTL in Nederland). Zodra de stembureaus sluiten, publiceren de betrokken media doorgaans de voorlopige exitpoll-resultaten.
- Betrouwbaarheid en beperkingen: Exitpolls kunnen een betrouwbare vroege indicatie geven maar zijn minder precies dan officiële tellingen zodra alle stemmen zijn geteld. De betrouwbaarheid hangt af van de representativiteit van de gekozen stembureaus en de vergelijking met eerdere verkiezingen om eventuele biases te corrigeren.
Als je wilt, kan ik:
- Een korte vergelijking geven tussen exitpolls en traditionele opiniepeilingen.
- Uitzoeken welke partijen het meest winst/verlies boekten in de recente exitpoll voor een specifieke Kamerverkiezing.
- Een stap-voor-stap uitleg geven van wat er gebeurt vanaf het moment dat de stembussen sluiten tot de publicatie van de exitpoll-resultaten.
